Yetişkinlerde otizm belirtileri nelerdir?
Otizm doğuştan gelen bir hastalıktır. Otizm geniş bir yelpazede belirtiler gösterebileceği için, bu belirtiler kişiden kişiye büyük ölçüde değişiklik gösterebilir. Bir kişide otizm belirtileri farklı şiddette görülebilir ve bazı belirtiler daha belirgin olabilirken, diğerleri daha hafif olabilir.
Belirtileri çocukluk çağında fark edilir. Genelikle 2-3 yaşlarında konuşmanın başlamaması, yanlızlığı tercih etmesi sosyal ilişki kurmaması, seslenince dönüp bakmamsı , göz teması kurmaması ilk farkedilen belirtilerdir.
Yetişkinlerde çocukluktaki belirtiler azalarak devam eder yada tamamen kaybolur. Bazen yetişkinlerde sinirlilik gibi çocuklukta olmayan belirtiler eklenir. Bu nedenle yetişkinlerdeki belirtiler çocuklardan farklı olabilir.
Yetişkinlerde otizmin sık görülen belirtisi, sosyal etkileşimlerde zorlanmadır. Göz teması kurmakta zorlanma, duyguları ifade etme veya başkalarının duygusal tepkilerini, mimiklerini ne düşündüğünü, ne demek istediğini anlamada güçlük çekme, sosyal temastan kaçınma, yalnızlığı tercih etme sık görülür. sosyal işlevlerdeki eksiklikle şizofreni hastalarında da görülebilir. Bu nedenle şizofreniden ayrımı kolay olmaz. Bazen otizmli hastlar yanlışlıkla şizofreni tanısı alabilir ve kişi yaşam boyu şizofreni hastası olarak tedavi edilebilir
Otizm tanılı yetişkinler sıklıkla belirli konulara takıntılı bir şekilde Tekrarlayıcı Davranışlar ve İlgi Alanları gösterir. Bu ilgi dış dünyadan, sosyal ilişkilerden uzaklaşma pahasına sürer. Özel ilgi alanları genellikle tuhaf konulardır. Bu ilgi alnaları her zaman tuhaf olmayabilir ve yaşamı olumsuz etkilemeyebilir. örneğin bazı otizmli kişiler, bunu başarıya çevirebilir. Kısıtlı ilgi alanları bilimle, edebiyatla sanatla yada bisiklet tamir etme, gibi bir meslekle ilgiliyse eğer kişiye doyum sağlıyorsa, hatta mesleki kazanç ve başarı getiriyorsa, avantaj olabilir.
rutinleriyle çok fazla meşgul olabilirler, hayatın rutin akışı bozulduğunda çok rahatsız olabilirler. alışkanlıklarından vazgeçmek istemeyebilir davranışta esnekllik göstermeyebilir. Sürekli sallanamak gibi Aynı hareketleri veya davranışları tekrar etme eğilimi gösterebilirler.
çocuklukta başlayan dil problemleri genellikle azalır. Genellikle 3 yaşından sonra konuşma başlar. Bazı yetişkinlerde dil ve iletişimde zorluklar devam eder. sınırlı kelime dağarcığı veya anlatım güçlükleri ortaya çıkabilir. Esas sorun dil öğrenememe değildir. Dili anlama ve kullanma güçlüğüdür. Örneğin birçok lisan bilen yada iyi bildiği konuda gayet akıcı konuşabilen hatta o zaman karşılıklı etkileşimi de daha iyi olan birçok otizimli birey vardır. Ancak iyi bilmerdiği, ilgi alanları dışındaki konularda konuşmayo tercih etmezler.
Otizmli yetişkinler bazı uyaranlara aşırı hassasiyet gösterebilirler. Örneğin, belirli seslere, ışıklara veya dokunma hissine, kokulara, tatlara karşı aşırı rahatsızlık duyabilirler. algıdaki bu keskinlik, görsel ya da işitsel becerilerde yükseklik anlamına da gelebilir. rahatsızlıklarından ötürü öfkelenebilir otizmli kişi bu durumu avantajada çevirebilir. Örneğin müzisyen, gurme, modacı, iç mimar yada ressam, olabilirler.
Otizmli bireyler nelerden rahatsız olduğunu fark edemiyor da olabilir. Örneğin yalnızlığı seçmesinin sebeplerinden biriside sesden rahatsız olmaları olabilir. Otizmli bireyin tedavisinde neden rahatsız olduğunu saptamayı öğrenmesi ve bu duruma uygun çözüm bulma yetenekleri geliştirilebilir.
Erişkin otizmli bireylerde çocuklukta başlayan koordinasyon zorlukları veya motor beceri eksiklikleri azalabilir, kaybolabilir yada devam edebilir. Çocuklukta sık görülmeyen belirtilerden kaygılı, endişeli olma, depresyon. öfke patlamaları eklenebilir. Bir kısmında tabloyu şiddetlendiren, zeka geriliği eşlik edebilir.
Erişkinlikte otizmi teşhis ve teadavi etmek için bir psikiyatri uzmanına başvurmak önemlidir.
Otizm spektrumu için hiçbir şekilde düzeltilemez gibi yanlış bir algı var. Uzun süreli psikoterapi ile sosyal iletişimi başkalarının ne düşündüğünü ne hissettiğini anlama, kapasitesi geliştirilebilir. Kişinin neden rahatsız olduğunu anlamasının yolunu açılabilir. Rahatsız olduğu şeyleri saptayabilirse daha uygun çözüm yollları bulabilir , öfke kontrolü kaygı ve depresyonla başetme yetenekleri geliştirilebilir. davranış değişikliği sağlanabilir.