Hamilelikte Yapılması Gereken Önemli Tarama Testleri
Hamilelik süreci, anne ve bebek sağlığının yakından takip edildiği, heyecan verici ve bir o kadar da hassas bir dönemdir. Bu dönemde yapılan tarama testleri, potansiyel riskleri erken tespit etmek ve gerekli önlemleri almak açısından hayati önem taşır. İşte gebelik boyunca yapılması önerilen başlıca tarama testleri ve detayları:
1. İlk Trimester (1. Üç Aylık Dönem) Tarama Testleri (11. – 14. Haftalar)
İlk üç aylık dönemde yapılan testler, özellikle kromozomal anormallikler ve Down Sendromu (Trizomi 21) gibi durumlar için erken risk değerlendirmesi sağlar.
🔸 İkili Tarama Testi (Kombine Test)
- Amaç: Down Sendromu (Trizomi 21) ve Edward Sendromu (Trizomi 18) riskini hesaplamak.
- İçeriği:
- Ultrason: Bebeğin Ense Kalınlığı (NT) ölçümü, baş-popo mesafesi (CRL) ve burun kemiği tespiti.
- Kan Testi: Anne kanındaki PAPP-A (Gebeliğe Bağlı Plazma Protein A) ve serbest $\beta$-hCG (İnsan Koryonik Gonadotropini) seviyelerinin incelenmesi.
- Önem: Erken dönemde güvenilir bir risk tahmini sunar. Yüksek risk çıkması durumunda tanı testleri (CVS veya Amniyosentez) önerilebilir.
🔹 NIPT (Non-İnvaziv Prenatal Test) – İsteğe Bağlı
- Amaç: Anne kanında dolaşan bebeğe ait serbest DNA parçalarını inceleyerek Trizomi 21, Trizomi 18 ve Trizomi 13 gibi kromozomal hastalıklar için yüksek doğrulukla tarama yapmak.
- Özellik: Güvenli ve invaziv olmayan bir testtir. Özellikle ileri anne yaşı veya ikili testin yüksek riskli çıkması gibi durumlarda tercih edilebilir.
2. İkinci Trimester (2. Üç Aylık Dönem) Tarama Testleri
İkinci üç aylık dönemdeki testler, ilk dönem taramasını kaçıranlar veya daha kapsamlı bilgi edinmek isteyenler için önemlidir.
🔸 Üçlü veya Dörtlü Tarama Testi (16. – 20. Haftalar)
- Amaç: Down Sendromu ve Nöral Tüp Defektleri (omurilik açıklığı vb.) riskini değerlendirmek.
- İçeriği: Anne kanındaki çeşitli belirteçlere bakılır.
- Üçlü Test: AFP (Alfa-Feto Protein), hCG, Serbest Estriol (uE3)
- Dörtlü Test: Yukarıdakilere ek olarak İnhibin-A
- Not: İkili test yaptıran ve sonuçları düşük riskli çıkan adaylara genellikle bu test önerilmez.
🔹 Detaylı Anomali Ultrasonu (Ayrıntılı Ultrason) (18. – 22. Haftalar)
- Amaç: Bebeğin organlarının, iskelet sisteminin, kalbinin, beyninin ve diğer yapısal elemanlarının ayrıntılı incelenmesi.
- Önem: Yapısal bozuklukları, kalp anomalilerini ve diğer fiziksel kusurları tespit etmede en kapsamlı ultrason değerlendirmesidir. Tüm gebelere önerilen kritik bir testtir.
3. Üçüncü Trimester (3. Üç Aylık Dönem) Tarama Testleri
Son dönemdeki testler, özellikle gebelik komplikasyonları ve doğum öncesi anne-bebek durumu hakkında bilgi sağlar.
🔸 Gebelik Şekeri Tarama Testi (OGTT - Oral Glukoz Tolerans Testi) (24. – 28. Haftalar)
- Amaç: Gestasyonel Diyabet (Gebelik Şekeri) tanısı koymak.
- İçeriği: Anne adayına belirli miktarda glukoz içeren sıvı içirildikten sonra belirli aralıklarla kan şekeri ölçümü yapılır (genellikle 50 gr tarama ve yüksek çıkarsa 100 gr tanı testi).
- Önem: Kontrol altına alınmayan gebelik şekeri, hem anne hem de bebek için ciddi riskler (erken doğum, iri bebek vb.) oluşturabilir.
🔹 Grup B Streptokok (GBS) Taraması (35. – 37. Haftalar)
- Amaç: Vajina ve rektumda bulunan Grup B Streptokok bakterisinin varlığını tespit etmek.
- Önem: Bu bakteri genellikle zararsızdır, ancak doğum sırasında bebeğe bulaşarak yenidoğan enfeksiyonlarına yol açabilir. Pozitif çıkan annelere doğum sırasında antibiyotik tedavisi uygulanır.
✨ Temel Laboratuvar ve Diğer Takip Testleri
Tarama testlerinin yanı sıra, gebelik boyunca düzenli olarak takip edilen temel testler de bulunmaktadır:
- Kan Grubu ve Rh Uygunsuzluğu Taraması: Rh Negatif (-) annelerde Kan Uyuşmazlığı riskini belirlemek için yapılır (İndirekt Coombs Testi). Riskli durumlarda koruyucu iğne (Anti-Rh D immün globulin) planlanır.
- Enfeksiyon Hastalıkları Taraması: Hepatit B, Kızamıkçık (Rubella), Toksoplazma, CMV (Sitomegalovirüs) ve HIV gibi enfeksiyonların taranması.
- Tam Kan Sayımı ve İdrar Tahlili: Anemi (kansızlık), enfeksiyonlar ve böbrek fonksiyonlarının takibi.
Önemli Not: Tarama testleri sadece risk belirler; kesin tanı koymaz. Riskli sonuçlar durumunda, doktorunuz size Tanı Testlerini (Amniyosentez, CVS) önerebilir. Bu testler invazivdir (girişimseldir) ancak kromozomal bozukluklar için kesin sonuç verir.
📌 Sıkça Sorulan Sorular
Soru: İkili test yerine sadece NIPT yaptırılabilir mi?
Cevap: Evet, NIPT (Fetal DNA Testi) yüksek doğruluk oranı nedeniyle ikili veya üçlü test yerine tercih edilebilir, ancak bu bir tarama testi olup ultrason takibi ve detaylı ultrason yine de yapılmalıdır.
Soru: Tüm bu testleri yaptırmak zorunlu mudur?
Cevap: Hiçbir test yasal olarak zorunlu değildir, ancak tüm bu taramalar, bebeğinizin ve sizin sağlığınız için potansiyel riskleri en aza indirmek ve sağlıklı bir gebelik süreci geçirmek adına şiddetle tavsiye edilir. Hekiminiz, kişisel risk faktörlerinize göre en uygun takip planını belirleyecektir.
Detaylı Bilgi ve Randevu Alın!