Hamilelikte İstek ve İğrenme Duyguları: Neden Olur, Ne Zaman Başlar ve Nasıl Yönetilir?

Hamilelik, vücudun büyük değişimlerden geçtiği bir dönemdir ve bu süreçte tat alma, koku duyusu ve iştah da önemli ölçüde etkilenebilir. Bu nedenle hamilelikte yiyecek istekleri (aşerme) ve yiyeceklerden tiksinme oldukça yaygındır. Araştırmalara göre anne adaylarının %50 – %90’ı belirli yiyeceklere karşı ani istekler yaşarken, bazı yiyeceklerden de bir anda soğuyabilir.
Bu yazıda, hamilelikte istek ve tiksintilerin neden ortaya çıktığını, ne zaman başladığını, yaygın örnekleri ve bu süreci nasıl yönetebileceğinizi bulabilirsiniz.

Önemli Noktalar
• Hamilelikte istek ve tiksintiler genelde erken dönemde başlar, ikinci trimesterde zirve yapar ve üçüncü trimesterde azalır.
• Tiksinti duyduğunuz yiyecekler olsa bile sağlıklı beslenmeye devam edebilirsiniz; küçük porsiyonlar ve alternatif besinler işinizi kolaylaştırır.
• Gıda dışı maddelere istek duyuyorsanız (kil, toprak, kül gibi), bu pika olarak adlandırılır ve mutlaka doktora başvurmanız gerekir.
• Şiddetli mide bulantısı ve iştahsızlık devam ediyorsa tıbbi destek almalısınız.

Hamilelikte Tiksinme Duygusu Nedir?

Hamilelikte tiksinti, belirli bir gıdayı görünce, koklayınca veya düşününce bile ondan uzak durma isteğidir. Tiksindiğiniz yiyecekler kişiden kişiye değişebilir, ancak bazı gruplar daha sık tiksinti oluşturur.
En Yaygın Hamilelik Tiksintileri
• Yumurta
• Soğan
• Sarımsak
• Balık ve deniz ürünleri
• Et ürünleri
• Bazı süt ürünleri (yoğurt, peynir vb.)
Bu yiyeceklerin ortak yönü genellikle güçlü kokularının olmasıdır. Ayrıca dokusal özellikler (kaygan, yoğun, sümüksü his) da tiksintide etkili olabilir.

Hamilelikte En Sık Görülen Yiyecek İstekleri (Aşerme)

Hamilelikte aşerme, belirli bir yiyeceği şiddetle arzulama durumudur. Bu istekler genellikle aniden ortaya çıkar ve bazen kişi o yiyeceği bulmadan rahat edemez.
En Yaygın İstekler
• Meyveler (özellikle sulu ve tatlı meyveler)
• Tatlılar (kurabiye, kek, çikolata)
• Karbonhidratlar (makarna, ekmek, hamur işleri)
• Tuzlu atıştırmalıklar (cips, kraker)
• Anne yemekleri / çocuklukta tüketilen yiyecekler
• Turşu gibi ekşi yiyecekler
Dikkat edilmesi gereken özel bir istek: Buz çiğneme
Hamilelikte buz çiğneme isteği oldukça yaygındır; ancak bu durum zaman zaman demir eksikliğine (anemiye) işaret edebilir. Böyle bir durumda doktorunuzla görüşmeniz önemlidir.

İstek ve Tiksintiler Ne Zaman Başlar ve Biter?

• Başlangıç: Genellikle ilk trimesterin sonunda başlar.
• Zirve: İkinci trimesterde en yoğun dönemine ulaşır.
• Azalma: Üçüncü trimesterde yavaşça azalır.
• Bazı kadınlarda doğumdan sonra tamamen kaybolur.
Sabah bulantısı olan kadınlarda tiksintiler daha belirgin olabilir. İstek ve tiksintiler aynı anda görülebilir ancak bilimsel olarak bu iki durumun doğrudan bağlantılı olduğu düşünülmez.

Hamilelikte İstek ve Tiksintilerin Nedenleri

Hamilelik boyunca bu durumları tetikleyen çeşitli biyolojik ve psikolojik faktörler vardır.

1. Hormonal Değişiklikler: Hamilelik hormonları tat alma ve koku duyularını büyük ölçüde etkiler. Regl döneminde çikolata isteyen kadınların benzer istekleri hamilelikte artabilir.

2. Koku ve Tat Hassasiyeti: Hamilelikte burun ve tat duyuları daha hassas olabilir. Bu durum bazı yiyecekleri rahatsız edici hale getirirken bazılarını daha çekici kılabilir.
3. Vücudun Besin Sinyaller: Vücut ihtiyaç duyduğu besinleri hissettirmeye çalışıyor olabilir; örneğin tuzlu yiyecek isteği, sıvı-elektrolit ihtiyacıyla ilgili olabilir. Ancak bu teori her zaman geçerli değildir—çünkü bazen vücut sağlıklı besinler yerine çikolatalı dondurma isteyebilir!
4. Duygusal ve Kültürel Etkileri: Hamilelik döneminde çocuklukta yenilen veya duygusal bağ kurulan yiyeceklere yönelme oldukça yaygındır. Bu durum tamamen normaldir.

İstek ve Tiksintilerle Nasıl Baş Edilir?

✔ 1. Mini Porsiyonlar Tercih Edin
Kendinizi tamamen kısıtlamadan, ölçülü şekilde kaçamak yapabilirsiniz.
Örneğin: büyük bir çikolata yerine minik bir adet.
✔ 2. Alternatif Sağlıklı Seçenekler Bulun
Tiksinti duyduğunuz bir yiyecek sağlıklıysa (örneğin yumurta), yerine şu alternatifleri deneyebilirsiniz:
• Yoğun protein için: peynir, süt, baklagiller
• Omega-3 için: chia tohumu, ceviz
• Kalsiyum için: süt ürünleri yerine bitkisel sütler
✔ 3. Kaçınmak Normaldir
Kokusundan mideniz bulanıyorsa kendinizi zorlamayın. Eşiniz veya yakınınız yemek pişirme konusunda yardımcı olabilir.
✔ 4. Kendinizi Oyalayın
Aşermeler geldiğinde kısa bir yürüyüş, sıcak bir duş, kitap okumak veya sohbet etmek isteklerin şiddetini azaltabilir.
✔ 5. Ara Sıra Pes Etmek Normaldir
Genel beslenmeniz dengeliyse, ara sıra canınızın çektiğini yemek zararlı değildir. (Alkol bu durumun dışındadır.)

Hamilelikte İstekleri ve Tiksintileri Önlemek Mümkün mü?

Tamamen önlemek mümkün olmasa da daha hafif atlatabilirsiniz:
• Evde her zaman sağlıklı atıştırmalık bulundurun.
• Sizi rahatsız eden kokuları bilen aile bireyleri yemek hazırlarken dikkat edebilir.
• Günde sık sık, küçük öğünlerle beslenerek mide bulantısını azaltabilirsiniz.

Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?

Aşağıdaki durumlardan biri varsa doktorunuzu mutlaka bilgilendirin:
❗ 1. Gıda dışı maddeleri yemek istiyorsanız
Toprak, kil, çamaşır nişastası, kül, sabun vb.
Bu durum pika olarak bilinir ve genellikle demir eksikliği veya başka bir sağlık sorunu ile ilişkilidir.
❗ 2. Şiddetli mide bulantısı ve kusma varsa
Bu durum “hiperemezis gravidarum” olabilir ve tıbbi müdahale gerekebilir.
❗ 3. Günlük beslenmenizi sürdüremeyecek kadar tiksinti yaşıyorsanız

Sonuç
Hamilelikte yiyecek istekleri ve tiksintileri oldukça normaldir ve çoğu zaman geçicidir. Vücudun değişen hormonları ve duyuları bu sürecin doğal bir parçasıdır. Sağlıklı alternatiflerle beslenmeye devam etmek, aşerme anlarında doğru seçimler yapmak ve gerektiğinde doktor desteği almak, bu dönemi çok daha rahat geçirmenizi sağlar.