Gastroskopi Niçin Yapılır? Kimler Mide Endoskopisi Yaptırmalı?
Mide ve yemek borusu şikayetleri, günlük yaşam kalitesini ciddi oranda düşürebilen yaygın sağlık sorunları arasındandır. Modern tıbbın bu sorunları teşhis etmede kullandığı en güvenilir yöntem ise gastroskopi (üst GİS endoskopisi) işlemidir. Peki, tam olarak gastroskopi niçin yapılır ve hangi belirtiler bu işlemi gerekli kılar?
Gastroskopi Yapılmasının Temel Nedenleri
Doktorlar, sadece şikayetleri dinleyerek tanı koyamadıkları durumlarda, organların iç yüzeyini doğrudan görmek ve gerekirse örnek almak için gastroskopiyi tercih ederler. Bu işlemin başlıca yapılma nedenleri şunlardır:
1. Sindirim Sistemi Şikayetlerinin Nedenini Belirlemek
Eğer aşağıdaki semptomlardan bir veya birkaçını kronik olarak yaşıyorsanız, gastroskopi tanı koymak için en etkili yoldur:
- Mide Ağrısı ve Yanma: Geçmeyen veya sık tekrarlayan karın üst bölge ağrıları.
- Yutma Güçlüğü: Gıdaların yemek borusunda takılması veya ağrılı yutkunma (disfaji).
- Reflü Şikayetleri: Ağza acı su gelmesi ve göğüste yanma hissi.
- Bulantı ve Kusma: Nedeni açıklanamayan, uzun süreli bulantı atakları.
2. Sindirim Sistemi Kanama Kaynağını Bulmak
Ağızdan kan gelmesi veya dışkının siyah (katran gibi) bir renk alması, üst sindirim sisteminde bir kanama olduğuna işaret eder. Gastroskopi ile kanamanın yeri (ülser, damar çatlaması vb.) tespit edilir ve işlem sırasında bu kanamaya müdahale edilebilir.
3. Biyopsi Almak ve Tanıyı Kesinleştirmek
Görüntüleme sırasında şüpheli bir alan (yara, kızarıklık, kitle) tespit edilirse, mikroskobik inceleme için küçük bir doku örneği (biyopsi) alınır. Bu yöntem, mide kanseri, çölyak hastalığı ve Helicobacter pylori bakterisinin kesin tanısı için vazgeçilmezdir.
4. Tedavi Amaçlı Uygulamalar (Girişimsel Gastroskopi)
Gastroskopi sadece bir teşhis aracı değil, aynı zamanda cerrahiye gerek kalmadan uygulanan bir tedavi yöntemidir:
- Yemek borusundaki darlıkların genişletilmesi.
- Mide poliplerinin çıkarılması (polipektomi).
- Yutulan yabancı cisimlerin çıkarılması.
- Beslenme tüpü (PEG) takılması.
Gastroskopi Hangi Hastalıkların Teşhisinde Kullanılır?
Gastroskopi işlemi sayesinde aşağıda yer alan hastalıkların teşhisi %100'e yakın doğrulukla konulabilir:
- Gastrit ve Duodenit: Mide ve onikiparmak bağırsağı iltihapları.
- Mide ve Onikiparmak Bağırsağı Ülserleri.
- Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GÖRH).
- Barrett Özofagusu: Yemek borusu hücrelerindeki değişimler.
- Mide Fıtığı (Hiatal Herni).
- Erken Evre Mide Kanserleri.
Kimler Gastroskopi Yaptırmalı?
Özellikle 45-50 yaş üzerindeki bireylerde, yeni başlayan mide şikayetleri "alarm semptomları" olarak kabul edilir. Aşağıdaki durumlarda zaman kaybetmeden gastroskopi randevusu alınmalıdır:
- Hızlı ve açıklanamayan kilo kaybı.
- Kansızlık (Anemi) ve demir eksikliği.
- Ailesinde mide kanseri öyküsü olanlar.
- İlaç tedavisine rağmen geçmeyen mide şikayetleri.